معرفی کامل ماهی‌های جنوب

ماهی های خوراکی جنوب کدامند؟

کدام ماهی خشمزه تر است

۱- چنعت (گویش قشمی ) شیرماهی: شیر ماهی در خلیج فارس زیست و صید می شود و دارای اسکلت استخوانی است. ماهی شیر تقریباً به شکل هواپیمای جت است و رگه های عرضی تیره به مقدار کم و روی بدن ماهی دیده می شود و تقریباً شبیه ماهی قباد بوده اما از آن بزرگتر است. شیر ماهی یا ماهی شیر نام نوعی ماهی آب شور که دارای اسکلت استخوانی است .این ماهی همچنین در خلیج فارس زیست و صید می‌شود. نوعی از ماهی فلس دار که گوشت بسیار لذیذی دارد. ماهی شیر جزء گروه اول ماهیان جنوب است، از لحاظ مزه گوشت ارزش اقتصادی دارد. گوشت ماهی شیر لخم (بی خار،بدون تیغ) است. ماهی شیر از خانواده ی تون ماهیان است و در خانواده ی تون ماهیان شیر و قباد، بهترین آن ها محسوب می گردند. پولک های بدن این ماهی بسیار ظریف هستند و در زمان صید با اولین تماس دست محو می گردد و پاک می شود و معمولا هنگام عرضه در بازار فاقد پولک می باشد.

برش های این ماهی می توان بصورت رولتی یا کالباسی انجام داد. اگر ماهی شیر را برای سرخ کردنی خریداری نموده اید برش های آن را نازک ببرید ولی برای قلیه بهتر این است که قطعات ماهی را با ضخامت برش بزنید. این ماهی را می توان با خیال راحت جلوی بچه ها و کسانیکه با تیغ ماهی مشکل دارند گذاشت. وزن های مشاهده شده از این ماهی در بازار معمولا از ۵۰۰ گرم تا وزنهای ۲،۳،۵، و بزگترین تا ۲۸ کیلو می باشد. رنگ بدن ماهی شیر در قسمت پشت و کمر ماهی خاکستری رنگین کمانی، پهلوها نقره ای با انعکاس رنگ های آبی با نوارهای عمودی مواج و نازک متعددی می باشد.

ارزش غذایی و فواید ماهی شیر

مصرف ماهی شیر دو تا سه بار در هفته در برنامه غذایی مادران باردار و شیرده می تواند اثرات مثبتی در رشد جسمی و ذهنی جنین و نوزاد داشته و نقش دیگری که ید در سلامت انسان به عهده دارد تاثیر آن در متابولیسم مواد انرژی زا بوده و کمبود ید موجب کاهش متابولیسم مواد انرژی زا در بدن گردیده و در نتیجه منجر به افزایش وزن و چاقی می نماید و ید در تولید مثل نیز مؤثر بوده و افراد مبتلا به گواتر ناشی از کمبود ید دچار اختلال در تولید مثل خواهند گردید. مصرف ماهی ها و آبزیان می تواند نیاز انسان را به ید تامین کرده و از بروز عوارض ناشی از کمبود ید پیش گیری نموده. ماهی شیر: تقریبا بدون تیغ و بی‌آزار است؛ با گوشتی صورتی که ضایعات کمی دارد. همه‌ جوره‌اش را هم درست می‌کنند: سرخ کرده، بخارپز و کبابی.

۲- گواب (گویش قشمی ) هوور یا تن: این ماهی دارای گوشتی پرخون به رنگ شکلاتی تیره است و در بنادر خلیج فارس از آن برای تهیه ماهی سوری استفاده می کنند.

تُن نام چند نوع ماهی بزرگ اقیانوسی از خانواده تون‌ ماهیان scombridea است. این نوع ماهی خیلی سریع شنا می‌کند و سرعت حرکت آن به ۷۰ کیلومتر بر ساعت می‌رسد. بعضی از انواع تن خونگرم می‌باشند. برخلاف انواع دیگر ماهی که گوشت سفید دارند، ماهی تن گوشت صورتی یا قرمز تیره دارد. علت قرمزی گوشت آنها، میزان زیاد میوگلوبین (پروتیین محتوی آهن قرمز در عضله)، در بافت‌های ماهیچه است. گوشت سفت ماهی تن دارای پروتئین و ویتامین‌های بسیاری است. بیشتر ماهیان تن در دریاهای گرم زندگی می‌کنند، اما بسیاری از آنان در فصل تابستان به آب‌های شمالی کرهٔ زمین سفر می‌کنند. “بال ماهی آبی” حدود ۳ متر طول دارد. الباکور از انواع دیگر ماهی تن هستند. برخی از انواع بزرگتر ماهی تن مانند بلوفین می‌توانند حرارت بدنشان را با فعالیت‌های ماهیچه‌ای بالاتر از دمای آب ببرند. این کار به آنها کمک می‌کند که بتوانند در آب‌های سرد زنده بمانند. مهم تر از همه این که، گوشت ماهی تن هم مانند گوشت بیشتر انواع ماهی ها ، سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ است که مصرف آن مشکلات پوستی و التهابات را کاهش می دهد و سرعت بهبود بیماران قلبی را بالا می برد.

برخی از گونه های این خانواده در آب های جنوب کشور ما زندگی می کنند. این ماهی دارای سرعت زیادی هنگام شنا کردن هستند. اگر این ماهی را در استخرهای کوچک، آکواریوم یا در محیطی قرار داد که از شنا کردن آنها جلوگیری به عمل آید بدون شک فوراً خواهند مُرد. این ماهی بیشتر به صورت کنسرو تهیه می کنند، کنسرو این ماهی بین کنسرو ماهی ها از معروفیت خاصی برخوردار است. این ماهی جز ماهی های خوشمزه نیست (البته از نظر من) و پختنش کمی کار می برد.

اتفاقا خیلی هم ماهی خوشمزه و حتی به صرفه ای هم هست، حتی اگر بجای برش طولی، بصورت مقطعی برش بزنید، می توانید آن ها را به وعده های مختلف هم تقسیم کنید. ( نظر من )

۳- کولی (گویش قشمی ) کوسه: همان کوسه است که در داخل دهان دارای دندان های مخروطی نوک تیز و بسیار برنده است. از انواع کولی می توان به انواع زیر اشاره کرد: کولی بلند، کولی بی دندان، کولی پنگ، کولی جرجور (ظاهر این کوسه نوزاد خود را در شکم پرورش داده و بعد به دریا رها می سازد)

۴- موش دندان (گویش قشمی ) شوریده: این ماهی که در بندرعباس موش دندان نامیده می شود در جلوفک دو دندان شبیه دندان موش دارد و رنگ بدن آن در پشت و در قسمت شکم نقره ای می باشد و پولک های آن ریز است. خانواده‌ای از ماهیان هستند. شوریده‌ ماهیان بالهٔ پشتی بلندی دارند که تا نزدیک دم آن‌ها می‌رسد. یکی از ویژگی های بارز خانواده شوریده ماهیان داشتن خط جانبی بسیار پیشرفته است که مثلاً در ماهی شوریده تا انتهای باله دمی هم می رسد در حالی که این خط در بهترین حالت در ماهی های دیگر تا ابتدای ساقه دمی گسترش یافته. همچنین این ماهی ها دارای اتولیت یا سنگ گوشهای بسیار بزرگی می باشند که نام جنس ماهی شوریده یعنی اتولیتس نیز بر همین اساس انتخاب شده. اکثر این اتولیت ها دارای نقوشی هستند و مثلاً در ماهی شوریده نقش یک نوزاد قورباغه بر روی آن دیده میشود. از دیگر ویژگی های خانواده شوریده ماهی ها قابلیت ایجاد صوت در آنهاست و برای همین آنها را ماهی های غر غر کننده می نامند. در این تولید صوت، کیسه شنای بسیار بزرگ آنها نقش دارد. کیسه شنا در اکثر این ماهیان هویجی شکل و دارای زوائدی است. در سال های اخیر به علت صید بی رویه و استفاده از ابزار غیر استاندارد مانند تور ترال صید میگو و صید ماهیان کوچک و همچنین نا مناسب بودن فصل ممنوعیت صید و گرمای شدید هوا و کم آبی در منطقه هندیجان و خور موسی، صید این ماهی ارزشمند با کاهش همراه بوده است. ظاهراً در برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس فعالیت هایی برای پرورش مصنوعی ماهی شوریده انجام پذیرفته است ولی چنین گزارشی در مورد ایران در دست نیست.

ماهی شوریده: ماهی شوریده، دوکی شکل و ظریف است. گوشت سفید و کم تیغ‌اش هم بعد از پخت، نرم و لذیذ می شود. این ماهی را درسته و البته با شکم خالی، می‌توان سرخ کرد.

۵- حلوا (گویش قشمی ): این ماهی از انواع ماهی استخوانی است که دو نوع حلوا سفید و حلوا سیاه دارد. ماهیهای حلوا همگی در دریا زندگی کرده و

در زمستان و میانه های پاییز به دریا می آیند.

ماهی حلوا سفید

وزن آن بین ۲٫۵ – ۱٫۲۵ کیلوگرم و طول آن بین ۱۵ – ۳۵ سانتی متر می باشد. گوشت این ماهی سفید رنگ است و گوشت آن به سهولت از استخوان جدا می شود. سرماهی کوچک است. خوزستانی ها به حلوا سفید, زبیده می گویند . زبیدی در زبان عربی از زبده گرفته شده به معنای برگزیده است . این ماهی کتابی شکل و چهار گوش است به رنگ نقره فام ، فلس بسیار نرمی دارد که با مالش دست برداشته می شود . برای تمیز کردن آن کافی است شکافی در زیر گوش آن بدهید و اندرونه و آبشش ها را با انگشت بیرون بکشید . سر و دم ماهی را نیز لازم نیست بزنید . معمولاً این ماهی را به صورت شکم خالی در روغن سرخ می کنند .

ماهی حلوا گوشتی است و تیغ ندارد. ماهی حلوا سیاه برای سرخ کردنی ماهی مناسبی می باشد ماهی حلوا برای “شکم پر” و” ته چین ماهی “ نیز مناسب است مصرف ماهی شوریده، شیر و حلوا که جزو ماهی‌ های جنوب هستند به ویژه در دوران سالمندی که مشکلات اسید معده و مشکلات گوارشی پیش می ‌آید و هضم موادغذایی مشکل‌ تر می ‌شود، قطعا مفید تر است. خوزستانی ها به حلوا، زبیده می گویند و زبیدی در زبان عربی از زبده گرفته شده به معنای برگزیده. این ماهی کتابی شکل و چهار گوش است به رنگ نقره فام، فلس بسیار نرمی دارد که با مالش دست برداشته می شود. برای تمیز کردن آن کافی است شکافی در زیر گوش آن بدهید و آبشش ها را با انگشت بیرون بکشید. سر و دم ماهی را نیز لازم نیست ببرید. معمولاً این ماهی را به صورت شکم خالی در روغن سرخ می کنند.

این ماهی از سری برآمده و بدنی فاقد استخوان برخوردار بوده و البته این ماهی از باله شکمی برخوردار نمی باشد. باله دمی ماهی حلوا سفید به صورت چنگالی بوده است و رنگ بدن این ماهی خاکستری و قسمت شکمی این ماهی را رنگ سفید پوشیده است. این ماهی دارای باله های زرد رنگی می باشد و باله های عمودی ماهی حلوا سفید از رنگ تیره ای برخوردار است. البته تعداد ستون فقرات ماهی حلوا سفید به ۳۴ الی ۳۷ عدد می رسد و بیش ترین طولی که این ماهی می تواند رشد داشته باشد، ۶۰ سانتی متر بوده است.

ماهی حلوا سفید از گونه ماهیان اهلی بوده است و هیچ خطری را نمی تواند داشته باشد و همچنین این ماهی از انواع بنتوپلاژیک بوده است و به صورت گروهی در بستر های گلی یافت می شود. صید ماهی حلوا سفید به وسیله تورهای گوشگیر ثابت و همچنین ترال کف صورت می گیرد و این ماهی از ارزش غذایی و اقتصادی بالایی برخوردار می باشد و همچنین در بازار ایران به صورت منجمد و تازه به فروش می رسد.

ماهی حلوا سفید: فلس دارد، اما با یک دست کشیدن، تمیز می‌شود. جنوبی‌ها به‌ آن “زبیده” به معنای برگزیده می‌گویند. “حلوا” را اغلب به صورت شکم خالی در روغن سرخ می‌کنند و سر سفره می‌آورند. ماهی حلوا سیاه، گوشت سفت‌تری دارد، اما مزه‌اش همان است

ماهی حلوا سیاه :این ماهی به حلوا سفید شباهت دارد. پوست آن خاکستری تیره است. گوشت حلوا سیاه به لطافت حلوای سفید نیست ولی مزه آن بسیار خوب است.

۶- شورت (گویش قشمی):

نام فارسی: شورت

نام بومی :

نام انگلیسی : Silver sillage

نام علمی: Sillago sihama

تیره: Sillaginidae

بدن ماهی شورت نقره ای با اثرات تیره در پهلوهاست. دارای ۱۱ تا ۱۲ شعاع در باله پشتی است. ماهی شورت بیشتر در شن و یا روی شن و در کنار دریا زندگی می کند. طول : بیشینه درازای بدن ۲۵cm و طول استاندارد آن ۱۳cm است. شورت ماهیان از ماهی های راسته سوف ماهی شکلان هستند. این ماهی ها دارای بدنی کشیده با دهانی کوچک، نوک تیز، میانی و قابل ارتجاع می باشند. هر دو فک آن ها دارای دندان های پرزی شکل هستند. بدن شورت ماهیان پوشیده از فلس هایی از نوع شانه ایی می باشد و فلس های بخش گونه ها و سرپوش آبششی دایراه ای شکل هستند. رنگ بدن آن ها در قسمت های پایینی و شکم سفید-نقره ایی و رنگ پشت قهوه ای روشن است.   
شورت ماهی ها کف زی هستند و ساکن آب های سواحل شنی، مصب ها و قسمت های مد دار رودخانه ها می باشند. آن ها در سراسر دریای عمان و قسمت شرقی خلیج فارس تا بندر لنگه، دریاهای گرمسیری و معتدله دنیا، اقیانوس آرام، اقیانوس هند، دریای سرخ و سواحل شرقی آفریقا تا مجمع الجزایر هند، استرالیا و ژاپن پراکنده اند.   
شورت ماهیان فقط یک بار در سال آن هم به صورت همزمان در خورها و نواحی ساحلی دریاها تخم ریزی می کنند. آن ها معمولا در فصل بهار به ویژه در فرودین ماه تخم ریزی می کنند. این ماهی گوشتخوار هستند و در کف رودخانه ها از کرم ها و سخت پوستان کوچک تغذیه می کنند.   
گونه‌های این ماهیان در سراسر دریای عمان و بخش خاوری خلیج فارس تا بندر لنگه زیست می‌کنند.

۷- سرخو( گویش قشمی ):

نام فارسی : سرخو

نام بومی : آگال

نام انگلیسی: Blacrskspot snapper

نام علمی:

تیره: Lutjanidae

نام دیگر این ماهی حمرو یا سبیتی است. رنگ آن قرمز متمایل به صورتی می باشد و دارای گردن کلفت و گوشتالویی است، دهان سرخو بزرگ بوده و کوهان دارد، وزن آن به سه تا چهار کیلو هم می رسد. از انواع آن می توان به سرخوی دم سیاه، سرخوی خونی، سرخوی کم پولک و … اشاره کرد.

بدن این ماهی مستطیلی شکل ،رنگ آن در ناحیه پشت قهوه ای مایل به قرمز تیره بوده که در زیر خط جانبی روشن تر شده و به طرف شکم زرد مایل به قرمز کم رنگ می شود. بر روی خط جانبی پهلویی و در موازات باله پشتی یک خال تیره رنگ غیر واضح دیده می شود. رنگ سر زرد مایل به قرمز روشن ، باله های فرد زرد مایل به قرمز و باله های زوج به رنگ زرد روشن است. این ماهی دارای ۵-۴ خط طولی طلائی است.

ماهی سرخو را به جرأت می توان جزو آن دسته از ماهی های جنوب قرار داد که بسیار مورد علاقه ی مصرف کنندگان ماهی و به ویژه در بین اهالی خونگرم استان های جنوبی کشور می باشد. طعم و مزه ی بسیار عالی این ماهی و نیز خوش خوراکی آن باعث شده تا این ماهی به نوبه ی خود از جایگاه بسیار ممتازی در باز از ماهی برخوردار باشد.

ماهی سرخو: شبیه سنگسر است، ولی با گوشت سفید و لطیف. سرخ شده‌اش را می‌خورند یا در قلیه ماهی استفاده می‌کنند.

ارزش غذایی و فواید ماهی سرخو

ماهی سرخو از لذیذترین ماهی‌های پر چرب دریای جنوب است. گوشت آن سفید صورتی و بسیار لطیف بوده و بوی زهم نمی‌دهد و بیشتر به صورت کباب شده، سرخ شده یا در قلیه ماهی نیز استفاده می‌شود. این ماهی معروف به ماهی ضد افسردگی می باشد.

وزن این ماهی به سه تا چهار کیلوگرم هم می‌رسد و اغلب به صورت کباب شده، سرخ‌شده یا آب‌پز تهیه و در قلیه ماهی نیز استفاده می‌شود. این ماهی گونه‌های بسیار زیادی دارد و انواع دم‌سیاه، کم‌پولک و خونی آن بیشتر مورد توجه است.   
سرخو منبع غنی ویتامین B12، B6 و املاحی چون فسفر و پتاسیم است و با کاهش سطح هموسیستئین از خطر پارگی دیواره عروق خونی می‌کاهد.    
مهم ترین اسید چرب این ماهی از نوع امگا‌‌ـ‌۳ بوده و با کاهش کلسترول از رسوب چربی در شرایین و تشکیل لخته خون جلوگیری و با تنظیم عملکرد ماهیچه‌های قلب ، خطر حملات قلبی و مرگ را کاهش و از ابتلا به سرطان پانکراس، پروستات و دستگاه گوارش می‌کاهد.    
مصرف ۱۰۰ گرم این ماهی حدود ۶۰ درصد نیاز روزانه بدن به پروتئین را تامین کرده و مهم‌ترین اسیدآمینه آن تریپتوفان است.    
تریپتوفان پیش ساز سروتونین (هورمون شادی‌بخش) بوده و سبب بهبود خلق می‌شود.   
سلنیوم این ماهی نیز چشمگیر بوده و تا ۸۰ درصد نیاز روزانه بدن را به این ماده معدنی تامین می‌کند.    
سلنیوم نوعی آنتی‌اکسیدان قوی است که با کاهش سطح سموم بدن باعث تقویت سیستم ایمنی و افزایش باروری می‌شود.    
مصرف این ماهی با نظر پزشک مربوطه برای مبتلایان به بیماری قند توصیه می‌شود، چرا که اسید چرب امگا‌‌ـ‌۳ و اسید‌های آمینه ضروری و ویتامین‌های گروه B آن به تعادل و تثبیت قند خون کمک می‌کنند.

۸- شهری یا گدیر(گویش قشمی ): رنگ این ماهی سفید مایل به زرد و دارای پولک است، لبه سرپوش آبشش نوعی از آن قرمز درخشنده است. از سخت پوستان و نرم تنان تغذیه می نماید، از انواع آن می توان به شهری خال قرمز، دراز صورت، جلادار، نوار زرد و قوزی چشم درشت اشاره کرد.

این در آب های ساحلی و مناطق صخره ای و مرجانی تا عمق ۵۰ متری زیست می کند. ماهی شعری در چهارنوع وجود دارد که بهترین نوع آن شعری دم زرد است البته رنگ دم این ماهی کاملا زرد نیست ولی بدنی تپل تر و پولک های شفاف و استیلی زیباتر از نوع های دیگر دارد و طعم و مزه ی گوشتش نیز با انواع دیگرش متفاوت است. این ماهی از ماهی های خوشمزه جنوب بخصوص نمونه هایی که نزدیک سواحل استان بوشهر زیست می کنند. این ماهی بیشتر در فصل تابستان بدلیل گرمی آب به جاهای عمیق دریا می رود اما در فصل زمستان که هوا سرد می شود در سواحل جزیره بیشتر صید می شود .فلس آن از نوع درشت تشکیل شده و طول آن تا ۶۰ سانتیمتر می رسد اندازه استاندارد ۲۰ سانتیمتر است.

منطقه صید شهری بیشتر در جاهای صخره ای و مرجانی است و ماهیان شهری از ماهیان کف خوار محسوب می شود و بهترین طعمه برای آنها ماهی مرکب (هشت پا) است و روشهای صید آن بوسیله قلاب و طعمه وصرب و ماهی مرکب می باشد .

نکته: در هنگام گرفتن ماهی شهری مواظب باشید طوری قلاب را از دهانش بیرون بکشید که خارهای ماهی به دستان آسیب نزند .

انواع ماهی شهری

ماهی شهری معمولی –ماهی شهری بولغب –ماهی شعری یما – ماهی شهری سولی

۹- سنگسر یا دختر ناخدا ( گویش قشمی ):

نام فارسی : سنگسر مخطط

نام بومی : گم ، گام ، کورکور

نام انگلیسی: Stripped piggy

نام علمی: Pomadasys stridens

تیره: Haemulidae

تقریباً دراز و به رنگ سفید تقریباً دراز و به رنگ سفید و مات بوده، پشت سرش مثل سنگ سفت و شکم و پهلوهایش دارای پولکهای سراسر نقره ای است. رنگ بدن در ماهی بالغ خاکستری با جلای نقره ای می باشد.

این ماهی به وفور در دریای خلیج فارس و دریای عمان یافت می شود. از بهترین و خوشمزترین ماهی های جنوب می باشد. سنگسر به دلیل بافت گوشتی ویژه‌ای که دارد، برای تهیه خورش و قلیه ماهی بهترین گزینه است و پس از پختن در غذا خرد نمی‌شود.

ماهی سنگسر: از نظر شکلی، کتابی است. استخوان زیادی دارد. معمولا آن را کباب یا سرخ کرده یا در قلیه‌ ماهی استفاده می‌کنند

این ماهی بدنی فشرده و مستطیلی دارد و حداکثر طول بدن آن به ۸۰ سانتی متر می رسد.

گوشت آن خوشمزه است. این ماهی در سرتاسر خلیج فارس و دریای عمان صید می شود.

رنگ بدن آن خاکستری و نقره ای است. در طرفین بدن ماهیان جوان ۷ تا ۱۱ نوار عرضی دیده می شود که در نمونه های بالغ به لکه های زوج تیره از هم گسیخته تبدیل می شود و در ماهی های بالغ کاملا از بین می رود.

رنگ آن در ناحیه پشت به رنگ طلای برنزی با سایه مایل به سبز پهلوها و شکم نقره ای رنگ، خال های نامشخص در پشت چشم و با باله پشتی با لبه تیره. سنگسر ماهیان (Haemulidae) یکی از خانواده‌های ماهیان است.از ماهیان این خانواده که در خلیج فارس و دریای عمان زیست می‌کنند: خنو خاکستری، خنو لیمویی، خنو زردباله، خنو خال‌سیاه، سنگسر شش‌خط، سنگسر، سنگسر چهارلکه، سنگسر مخطط. مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک ماهی سنگسر معمولی: شکل بدن: بدن دوکی شکل، باریک و بلند با سر محدب | یک باله پشتی با ۱۲ شعاع سخت و ۱۳-۱۵ شعاع نرم | باله مخرجی ۳ شعاع سخت و ۷-۸ شعاع نرم | باله سینه ای دارای ۱-۱۸ شعاع نرم | باله شکمی | فلسهای حفره دار خط جانبی ۴۶-۵۰ عدد | فاقد سبیلک | ۱۷-۱۹ خار آبششی، ۱۲-۱۳ عدد در شاخه پایین و ۵-۶ عدد در شاخه بالا | دهان انتهایی | دارای دو منفذ و یک شکاف مرکزی زیر چانه | رنگ معمولا نقره ای با رنگ مایه طلایی در پهلو ها، سرپوش بالایی زرد-زیتونی و پوزه تیره و زرد | ماهیان جوان ۷-۱۱ نوار عمودی در بالای پهلوها دارند و بالغین نقاطی عمودی روی بدن دارند که تشکیل نوارهایی را می دهند | دندانهای فکی کوچک و نوک دار، دندانهای ردیف بیرونی دراز | اندازه: حداکثر طول کل گزارش شده، ۸۰ سانتیمتر (موزامبیک) و طول کل رایج آن ۵۰ سانتیمتر میباشد. وزن به ۶ کیلوگرم می رسد.

ماهی کتابی شکل، پوست نقره ای گاهی به سرخی می زند. فلس درشت، استخوان نسبتاً زیاد دارد. فیله سنگسر را می توان سرخ کرد و برای قلیه و کبابی هم مناسب است.

۱۰- کر/KER (گویش قشمی ) میش ماهی : ماهی درشت و بزرگی است، رنگ شکم آن تقریباً کاهی سفید و سرش بزرگ است، پولک های کما بیش پهنی داشته و در پشت قهوه ای رنگ و در ناحیه شکم سفید متمایل به زرد می باشد.

ماهی درشت و بزرگی است، رنگ شکم آن تقریباً کاهی سفید و سرش بزرگ است، پولکهای نسبتاً پهنی داشته و در پشت قهوه ای رنگ و در ناحیه شکم سفید متمایل به زرد می باشد.   
صید میش ماهی به علت داشتن کیسه شنا از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است ، کیسه شنا که دارای خاصیت دارویی و مصارف صنعتی می باشد ، کیسه شنای میش ماهی در پزشکی کاربرد دارد و از آن برای نخ بخیه داخلی استفاده می شود.   
و همچنین میش ماهی بزرگترین ماهی خوراکی خلیج فارس می باشد ، میش یکی از پرطرفدارترین ماهیانی است که گوشت سفید آن هم برای سرخ کردن یا کباب و قلیه استفاده می گردد .میش ماهی یکی از خوشمزه و مقوی ترین خاویارها بین آبزیان را دارا می باشد . قابل ذکر است میش ماهی یکی از کمیاب ترین ماهی های خوراکی می باشد.

میش ماهی این ماهی بزرگترین ماهی خوراکی خلیج فارس است. وزن این ماهی حدود ۴-۶۰ کیلو گرم وطول ان ۴۰-۱۵۰ سانتی متر می باشد، دارای پوست نقره ای خاکستری و سر بزرگ می باشد. تجمع این ماهی در مناطق قشم، دیر و خارک می باشد. میش ماهی از خانواده ی شوریده ماهیان است و یکی از ماهی های درجه یک دریای جنوب است. یکی از پرطرفدارترین ماهیان بندر آبادان می باشد که در اندازه های کوچک آن برای سرخ کردنی استفاده می کنند و در اندازه و وزن های بزرگتر که بصورت تیکه ای یا فیله شده بفروش می رسد را برای قلیه استفاده می کنند و اگر شما از یک آبادانی بپرسید چه ماهی برای قلیه بهتر است اول اسم میش ماهی را به شما می گوید. میش ماهی برای سرخ کردنی و قلیه مناسب می باشد. گوشت بی تیغ و لخم این ماهی لذیذ است و کمتر کسی پیدا می شود که بعد از یکبار استفاده و میل نمودن از میش ماهی ، این ماهی خوشمزه را در سبد غذایی خود قرار ندهد.

میش ماهی از خانواده ی شوریده ماهیان است و یکی از ماهی های درجه یک دریای جنوب به شمار می رود.

یکی از پرطرفدارترین ماهیان بندر آبادان می باشد که در اندازه های کوچک آن برای سرخ کردنی استفاده می کنند و در اندازه و وزن های بزرگتر که بصورت تیکه ای یا فیله شده بفروش می رسد را برای قلیه مصرف می نمایند و اگر شما از یک آبادانی بپرسید چه ماهی برای قلیه بهتر است اول اسم کوسه و سپس میش ماهی را به شما می گوید.

میش ماهی در هنگام پاک شدن ضایعات زیادی نداشته و از هر کیلوی این ماهی در نهایت ۲۰۰ گرم ضایعات است که دور ریخته می شود .

میش ماهی برای سرخ کردن و قلیه مناسب می باشد. گوشت بی تیغ و لخم این ماهی لذیذ است و کمتر کسی پیدا می شود که بعد از یکبار استفاده و میل نمودن از میش ماهی، این ماهی خوشمزه را در سبد غذایی خود قرار ندهد. خانواده ی شوریده ماهیان شامل ماهی های زیر می شود:

میش ماهی

• شوریده ( که معروفترین و پرطرفدارترین عضو خانواده ی میش ماهیان است و طرفداران زیادی دارد)
• میش لکه دار (در بنادر جنوب این ماهی رو به اسم مشکو لکه دار میشناسن)
• میشِ بیاهو ( در بیشتر بنادر جنب به این ماهی “طهطهو” می گویند)
• مُشکو سیاه (این ماهی شبیه شوریده است ولی رنگ بدنش و باله هاش سیاه رنگ می باشد)

۱۱– گاریز (گویش قشمی ): ماهی کوچکی است به اندازه ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر یا بیشتر به ابزار مشتا Moushta یا حدر (Hadr) صید می شود و بیشتر به صورت برشته طیخ می شود.

۱۲– چمن: شبیه سرخو و از نوع سرخو است. اما بزرگتر و کمرنگ تر از آن است و تقریباً صورتی است.

۱۳- بیاح (گویش قشمی ) ماهی سفید :

از خانواده کفال ماهیان است. این نوع ماهی بیشتر در ایام تابستان صید می شود. صید ماهی بیاح در فصل تابستان و در ماه های مرداد و شهریور بیشتر است این ماهی که بصورت گله ی حرکت می کند. برای تشخیص تازه بودن بیاح، باید توجه داشته باشید که پولک های این ماهی به بدنش چسبیده باشه و یکنواخت و شفاف باشه. آبشش ماهی بیاح باید قرمز پررنگ باشه. بهترین ماهی بیاح صید شده از خلیج فارس متعلق به بندرهای دیلم و هندیجان است که هم از لحاظ مزه و ظاهر بهتر از بقیه ی بیاح های دیگر بنادر می باشد. ماهی بیاح از لحاظ جثه ماهی ریزی است و اگر بیاح خریدید که ۵ عدد آن یک کیلو بود بدونید که شاه بیاح خریدید که کمتر اینطوری دیده میشه. یک رقم بیاح درشت هم وجود داره و من دیدم که متعلق به آب های دریای عمان است و در فصل زمستان صید میشه که تا وزن های هر عدد به ۲ کیلوگرم هم میرسه.

ولی به نظر من از لحاظ مزه به بیاح دیلم نمیرسه. ماهی بیاح دیلم و هندیجان گوشت چربی داره و همونطور که احتمالا شنیدید چربی ماهی برای بدن انسان مفید است و این همان امگا۳ معروف است که در گوشت این ماهی به وفور یافت میشه و شاید علت این که مادر بزرگ های قدیمی برای مادر شیردهی که نوزاد شیرخواری داره ماهی توصیه و تجویز می کردن و بیشتر روی ماهی بیاح تاکید داشتن. اگر ماهی بیاح رو برای کباب روی زغال خریداری کردید، نیاز به گرفتن پولک هاش نیست و فقط کافیست شکم ماهی رو از زیر چاک بدید و تمیز کنید. ولی اگر برای سرخ کردنی خریداری کردید و می خواید موقع سرخ کردن سوخاری یا چیپسی بشه پولک هاشو بگیرید و ماهی رو از سمت کمر باز کنید. به دوستانی که از خوردن ماهی لذت میبرن و به قول معروف ماهی خور هستن توصیه می کنم اگر تا به حال بیاح نخوردن، یکبار هم که شده این ماهی رو بخرن و تست کنن. ماهی بیاح گوشت لذیذی داره و برای سرخ کردنی،کبابی؛و شامی ماهی و کتلت ماهی مناسب می باشد.

۱۴- راشگو: این ماهی در آب های گرم و ساحل شنی به مقدار خیلی کم یافت می شود ولی طرفداران بسیار دارد. پشت این ماهی سرمه ای کم رنگ و شکم آن نقره ای است. ماهی راشگو کمابیش بزرگ و دارای گوشت خوشمزه ای است، ضمناً خیلی زود صید می شود.

ماهی راشکو: ماهی مرغوب جنوب است که گوشت سفید و نرم، و ضایعات کمی دارد و به هر روشی می توان آن را پخت. راشکو را برای قلیه‌ماهی هم استفاده می‌کنند.

یکی دیگر از ماهیان ممتاز جنوب ماهی راشگو می باشد. به جرات می توان گفت یکی از زیباترین ماهی های دریا راشگو است. و بی دلیل نیست که لقب آهوی دریا به این ماهی داده اند.هیچ ماهی به خوشمزگی و خوش تراشی قامت معتدل و زیبای راشگو نیست. نامی بر رنگ های ملایم و موزون او نمی شود گذاشت. گویی طلا را به ارغوان آغشته اند. در بعضی از بنادر جنوب به آن “طاهر” نیز می گویند.از نظر شکل ظاهری تقریبا شبیه شوریده است ولی دهانش مثل شوریده جلو نیست. دهان راشگو تمایل به پائین دارد. رنگ بدنش از پشت خاکستری و در پهلو ها نقره ای و در قسمت شکم سفید رنگ می باشد. یکی دیگر از مشخصه های ماهی راشگو ، چشم های این ماهی است که دارای پلک سوم می باشد. که توسط یک پرده ی ژلاتینی پوشیده شده است. این ماهی گوشت بسیار لذیذ و تردی دارد و معمولا برای سرخ کردن و کبابی مورد استفاده قرار می گیرد. البته برای شکم پر و ته چین بندری هم بی نظیر می باشد. ماهی راشگو در زمان هایی که هوا معتدل است در آب های کم عمق ساحل روی بسترهای گل و شن زندگی می کند. زمانی که هوا خیلی گرم یا سرد می شود نزدیک ساحل می آید و وارد خورها و خلیج می شود.

شکل دوکی، پوست نقره ای روشن با فلس کوچک، دم دو فاق، اطراف چشم و پوزه آن گاهی به رنگ سرخ است. راشکو ماهی مرغوب جنوب است. ضایعات آن کم است. گوشت آن سفید و لطیف است. برای هر نوع پخت و پز سرخ کرده، بخار پز، کبابی، قلیه مناسب است. از ماهیان ممتاز جنوب ماهی راشگو می باشد.به جرات می توان گفت یکی از زیباترین ماهی های دریا راشگو است. و بی دلیل نیست که لقب آهوی دریا به این ماهی داده اند. هیچ ماهی به خوشمزگی و خوش تراشی قامت معتدل و زیبای راشگو نیست. .این ماهی گوشت بسیار لذیذ و تردی دارد و معمولا برای سرخ کردن و کبابی مورد استفاده قرار می گیرد.

۱۵- خباط ( گویش قشمی ) قباد: این ماهی در قسمت شکم نقره ای رنگ و در سراسر پشت سیاه می باشد و در زمره ماهیان پرطرفدار جنوب می باشد.

بدن کشیده و از طرفین کاملاً فشرده، سر منفوط و درازی آن تقریباً برابر عرض بدن می‌باشد، بخش بالایی اولین کمان آبششی دارای ۱ تا ۲ عدد خار آبششی و بخش پائینی آن دارای ۷ تا ۱۲ عدد خار آبششی می‌باشد . خط جانبی در جلو دارای انشعابات ظریف زیادی بوده و تا وسط دومین باله پشتی تقریباً مستقیم است. سپس به آرامی به طرف پائین خم شده تا وسط ساقه دمی امتداد می‌یابد. باله پشتی اول دارای ۱۵-۱۷ شعاع نرم است . به دنبال باله پشتی دوم ۸ تا ۹ عدد بالچه و به دنبال باله مخرجی ۸ تا ۱۰ عدد بالچه وجود دارد . رنگ بدن در پشت آبی و طرفین نقره‌ای است در طول پهلوها سه ردیف لکه‌های گرد نامنظم وجود دارد که از چشم شروع می‌شود. بخش بالایی باله پشتی تا خار هشتم سیاهرنگ است. از نظر اندازه ، حداکثر طول چنگالی به ۷۶ سانتی متر می‌رسد. یک ماهی اپی پلاژیک و نریتیک محسوب می‌شود دامنه مهاجرت آن نسبت به ماهی شیر کمتر است، از عمق ۱۵ تا ۲۰۰ متری دیده می‌شود و گاهی وارد آبهای گل آلود مصب می‌شوند به صورت گله‌های کوچک حرکت می‌کنند، تغذیه آنها از ماهیان کوچک ( سادرین و آنچوی )، اسکودید و سخت پوستان صورت می‌گیرد . نام های مورد استفاده در جنوب ایران : قباب، شیر وسایل صید : تورگوشگیر، تورگردان پیاله‌ای و قلاب خزنده .از خانواده ماهی تن است. گوشت سفید و پر چربی و لطیف دارد ولی زود تازگی خود را از دست می دهد. قباد را به صورت کبابی، بخار پز، سرخ کرده مصرف می کنند.

۱۶- سکلا /sokalla(گویش قشمی ) سچل: این ماهی را سه کله، سکله هم می نامند و بر این باورند که در اصل سگ کله بوده است، رنگ آن سیاه روشن است، طول آن نیز گاهی به شصت سانتیمتر می رسد و گوشت خوشمزه ای دارد و از خانواده تن ماهیان است.

۱۷- صافی یا سافی (گویش قشمی ): صافی ماهیان از دیگر گونه های تجاری و خوراکی خلیج فارس و دریای عمان است. این ماهی از راسته سوف ماهی شکلان می باشد که دارای ۲۸ گونه است. در ایران نیز دو گونه از این خانواده زندگی می کنند که عبارتند از: صافی موجدار و صافی قهوه ای. صافی ماهیان دارای بدنی چهارگوش و انتهایی فشرده است. دهان این ماهیان کوچک با دندان هایی در هر دو فک می باشد. دندان های جلویی آنان در یک ردیف فشرده قرار گرفته و هر دندان دو یا سه شاخه و اغلب اندکی در لبه دندانه دار است. باله دم بریده، لبه دار یا دو شاخه می باشد و باله پشتی نیز با شعاع های سخت قوی که در جلوی آن یک شعاع سخت مخفی شده است. بدن این ماهیان پوشیده از فلس های دایره ای، ریز و کشیده است که تا روی دو طرف سر گسترش یافته است. همچنین این ماهیان دارای خارهای سمی می باشند.   
صافی ماهیان ساکن دریا، آب های لب شور و آب های مناطق مرجانی هستند و به ندرت در آب های شیرین دیده می شوند. این ماهیان بیشتر در خلیج فارس و دریای عمان، اقیانوس آرام، اقیانوس هند و شرق مدیترانه حضور دارند.   
صافی ماهیان نیز جزو ماهیان تخم گذار هستند که در فصل تخم ریزی به صورت گروه های کوچک حرکت می کنند. تخم گذاری به صورت پلاژیک است. ماهی های جوان در مصب ها دیده می شوند. آنها شناگران کندی هستند.   
تمامی گونه های صافی ماهیان گیاه خوار و همه چیز خوار هستند و در طول روز از جلبک های کفزی تغذیه می کنند. جثه ماهی صافی کوچک است و طول بزرگترین آن به سی و پنج سانتیمتر می رسد و گوشت خوشمزهی دارد.

۱۸- تلال (گویش قشمی ) ساردین: ساردین یا حشینه یا مومغ دارای رنگ سفید است و طول آن بین ۱۰ تا ۲۰ سانتیمتر می باشد. پشت این ماهی متمایل به رنگ آبی، پهلوها نقره ای و بدن دراز و الستوانه ای می باشد. در بنادر و جزایر خلیج فارس این ماهی را نمک سود کرده و با آن آماده و تهیه می کنند.

۱۹- هامور از گونه های دیگر ماهی جنوب که البته از گوشت سفت ولی خوشمزه برخوردار است، ماهی هامور نام دارد. این ماهی در بازار کشور با قیمت بالا به فروش می رسد و همچنین پوست این ماهی بسیار لعاب دار بوده و در تهیه خورشت از آن استفاده می شود. ماهی هامور برای سرخ کردن، تهیه قلیه ماهی و کبابی استفاده می گردد و همچنین این ماهی از ماهیان درجه یک جنوب به شمار می رود.

در گویش جنوب به حمور نیز معروف می باشد. بهترین نوع این ماهی هامور سفید می باشد. گوشت ماهی هامور دارای فسفور بسیار فراوان و چرب نبودن آن باعث شده خیلی راحت مورد استفاده قرار گیرد.این ماهی روی بسترهای نرم و مناطق ساحلی با بستر سخت زیست می‌کند، همچنین وارد مصب رودخانه نیز می‌شود.

مشخصات ظاهری رنگ بدن این ماهی قهوه‌ای تیره همراه لکه های سیاه است، داخل دهان و فضای آبششی سرخ رنگ می‌باشد، ارتفاع بدن بیشتر از طول سرم و باله پشتی دارای ۹ شعاع سخت و ۱۷ تا ۱۸ شعاع نرم می‌باشد. باله مخرجی دارای ۳ شعاع سخت و ۹ شعاع نرم و باله دمی تخت می‌باشد. دهان بزرگ و دارای ۳ یا ۴ رده دندان بر روی فک پایین، بدن پوشیده از فلسهای شانه‌ای، خط جانبی دارای ۴۸ تا ۵۵ عدد فلس می‌باشد.

هامور اسم خانوادگی تعداد زیادی ماهی خلیج فارس و دریای عمان است. در این میان، هامور قهوه‌ای را می‌شود برای مهمانی، درسته کباب کرد. گوشتش بعد از پختن، سفید و البته سفت می‌شود. وقت پختن قلیه ماهی با ماهی هامور، پوستش را نمی‌کنند، چون حسابی لعاب می‌اندازد.

۲۰- کفشک ماهی:

نام فارسی: کفشک کوتاه باله پرلکه

نام انگلیسی: Largetooth flounder

نام علمی: Pseudorhombus arsius

تیره: Paralichthyidae

از گونه های مرغوب ماهی جنوب کشور که از خانواده شکلان ماهیان می باشد از رده پرتوبالگان به شمار می رود، کفشک ماهی نام دارد. این ماهی که به پهن ماهی نیز شهرت دارد از بدنی تیره برخوردار است و چشمان این ماهی در یک طرف از بدن آن قرار گرفته است و این ویژگی آن را از دیگر انواع ماهی ها متمایز می کند. البته این ماهی در هنگام شنا با پهلوی چپ یا پهلوی راست خود را رو به بالا می گیرد و از نژاد کوشک ماهیان به شمار می رود.

ماهی کَفشَک، پَهن‌ماهی یا فلاندر گونه‌ای ماهی است از راسته کفشک ماهی شکلان. در جنوب به کوشک نیز معروف است. این ماهی بدنی تیره دارد و هر دو چشمانش در یک سمت بدن با میدان دید ۷۰ درجه به بالا قرار دارند. اندازهٔ پهن‌ماهی بین ۱۲ تا ۲۸ س.م. است ولی در مواردی تا ۴.۵ متر هم دیده شده است. این ماهی یک ماهی پر طرفدار جهت سرخ کردن و سوخاری می باشد.